Σεμινάριο «Η Αναμόρφωση και ο Λόγος του Θεού» με τον William C. Traub

Το ερχόμενο Σάββατο, 1 Δεκεμβρίου 2007, από τις 10:00 π.μ. ως τη
1:30μ.μ
το Βιβλικό Κέντρο Εκπαίδευσης «Μιχαήλ Καλοποθάκης»  διοργανώνει
σεμινάριο με
θέμα
«Η Αναμόρφωση και ο Λόγος του Θεού» με ομιλητή τον  William C. Traub
θεολόγο της Πρεσβυτερικής Εκκλησίας της Αμερικής (Presbyterian Church
of America).

Το σεμινάριο θα λάβει χώρα στην Α΄ Εκκλησία Αθήνας.
Δηλώσεις στο 210.3231079 και στο aeee@ath.forthnet.gr

Η επιτροπή του
"Μιχαήλ Καλοποθάκη"

Σεμινάριο "Καταρτισμός" - Ρωτάτε, σας απαντάμε...

Σκοπός της συγκεκριμένης σελίδας είναι να αποτελέσει έναν σύνδεσμο επικοινωνίας μεταξύ των συμμετεχόντων του σεμιναρίου "Καταρτισμός". Σ' αυτήν μπορείτε να βρείτε τις σημειώσεις των μαθημάτων, τα οποία έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, και να στέλνετε τις ερωτήσεις, τα σχόλια και τις απορίες σας.

'Ολες οι ερωτήσεις πρέπει να στέλνονται στο e-mail catjo_v@yahoo.gr, ώστε να δημοσιεύονται στη σελίδα. Αντίστοιχα, ο αδ. Γιώργος Αδάμ και ο αδ. Γιώτης Κανταρτζής θα απαντούν επίσης στην ιστοσελίδα, ώστε όλοι να μπορούν να διαβάζουν.

Δαβίδ - Η Διαθήκη της Βασιλείας

Με την Διαθήκη με τον Δαβίδ το σχέδιο του Θεού να λυτρώσει ένα λαό για τον εαυτό του φτάνει στο αποκορύφωμά του όσον αφορά την Παλαιά Διαθήκη. Με τον Δαβίδ η βασιλεία φτάνει καθώς ο Θεός επίσημα καθιερώνει τον τρόπο με τον οποίο θα δεσπόζει στον λαό Του.

Πριν από το σημείο αυτό ο Θεός είχε φανερώσει τον εαυτό Του ως τον Κύριο της Διαθήκης. Τώρα όμως, ανοιχτά ο Θεός τοποθετεί τον θρόνο Του σε ένα σημείο. Αντί να κυβερνά τον λαό Του από μία κινητή Σκηνή, ο Θεός βασιλεύει από το όρος Σιών στην Ιερουσαλήμ. Με αυτή την έννοια λοιπόν, αναφέρουμε πως με τον Δαβίδ η βασιλεία αφίχθη!

Όχι μόνο η βασιλεία ήρθε, αλλά και ο βασιλιάς. Η κιβωτός έρχεται στην Ιερουσαλήμ με τρόπο θριαμβευτικό. Ο Θεός ο ίδιος σχετίζει τη βασιλεία Του με τον θρόνο του Δαβίδ. Απορρίπτοντας τη φυλή Εφραΐμ, ο Θεός ευαρεστείται να ορίσει την φυλή Ιούδα και τον οίκο του Δαβίδ ως το όργανό της κυριαρχίας Του (Ψαλμός 68:67-72).[1]

Η Διαθηκη του Θεού με τον Δαβίδ επικεντρώνεται στον ερχομό της βασιλείας. Η Διαθήκη της Βασιλείας, λοιπόν, είναι ο επίσημος δεσμός με τον οποίο η βασιλεία του Θεού έρχεται στον λαό Του. Καθώς μιλούμε λοιπόν, για αυτή τη Δαβιδική Διαθήκη είναι τώρα η κατάλληλη ώρα (σήμερα) να κάνουμε ορισμένα εισαγωγικά σχόλια βασισμένα στο Β΄ Σαμουήλ 7, καθώς σε αυτό το κεφάλαιο, επίσημα διαβάζουμε για την καθιέρωση αυτής της Διαθήκης του Θεού με τον Δαβίδ.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟ Β΄ ΣΑΜΟΥΗΛ 7

Το ιστορικό πλαίσιο

Το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καθιερώνεται αυτή η διαθήκη είναι σημαντικό. Ήδη ο Θεός έχει ορίσει και χρίσει τον Δαβίδ να είναι βασιλιάς στον Ισραήλ. Η επίσημη όμως, έναρξη της Διαθήκης της Βασιλείας θα γινόταν αργότερα. Άλλα γεγονότα έπρεπε να συμβούν πρώτα. Είναι ενδιαφέρον να παρτηρήσει κανένας πως η λέξη «διαθήκη» (εβραϊκά, μπερίθ) δεν αναφέρεται ούτε μία φορά στο Β΄ Σαμουήλ 7. Κανείς όμως, δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι αυτό που συνέβη στο κεφάλαιο 7 είναι η καθιέρωση της Διαθήκης. Απόδειξη για αυτό αποτελούν άλλα εδάφια της Αγίας Γραφής τα οποία μιλάνε για τη «Διαθήκη» την οποία ο Θεός έκανε με τον Δαβίδ: Β΄ Σαμουήλ 23:5[2], Ψαλμός 89:3[3], 132:11, 12[4].

Πρώτον, ο Δαβίδ πήρε την Ιερουσαλήμ από τους Ιεβουσαίους και καθιέρωσε την μόνιμη τοποθεσία του θρόνου του (Β΄ Σαμουήλ 5). Προηγουμένως ο Δαβίδ είχε βασιλέψει 7 χρόνια στη Χεβρών, μια πόλη στρατηγικά τοποθετημένη στο μέσον της φυλής από την οποία προερχόταν ο Δαβίδ, της φυλής Ιούδα. Τώρα, όμως, κινείται και καταλαμβάνει μια πόλη που δεν ανήκε στον Ισραήλ και ήταν περισσότερο στο κέντρο σε σχέση με όλο το έθνος. Είναι επίσης ενδιαφέρον να δει κάποιος πως καθώς οι Ισραηλίτες έρχονται και του ζητούν να κάνει διαθήκη [όχι συνθήκη] μαζί τους (Β΄ Σαμουήλ 5:3), του απευθύνονται με τα εξής λόγια: Ιδού, οστούν σου και σαρξ σου είμεθα ημείς (Β΄ Σαμουήλ 5:1). Είναι λόγια «διαθηκικά», λόγια που πρώτος τα απεύθυνε ο Αδάμ στον Θεό, στην πρώτη διαθήκη του γάμου στον κήπο της Εδέμ (Γένεση 2:23).

Δεύτερον, ο Δαβίδ έφερε την κιβωτό στην Ιερουσαλήμ (Β΄ Σαμουήλ 6). Κάνοντας το αυτό, δημόσια διακήρυξε την επιθυμία του να δει την δική του βασιλεία να σχετίζεται με τη βασιλεία του Θεού. Με αυτόν τον τρόπο η θεοκρατία βρήκε την πλήρη έκφρασή της. Ο επίγειος βασιλιάς είναι υποτελής του ουράνιου βασιλιά και ο νόμος του ουράνιου βασιλιά είναι και ο νόμος του επίγειου βασιλιά.

Τρίτον, ο Θεός έδωσε ανάπαυση στον Δαβίδ από όλους τους εχθρούς του (Β΄ Σαμουήλ 7:1). Με άλλα λόγια σιγούρεψε τον θρόνο στον Ισραήλ σε τέτοιο βαθμό που δεν είχε υπάρξει νωρίτερα. Αντί να απειλείται συνεχώς από επιδρομείς, ο Ισραήλ είχε ασφάλεια ως έθνος. Όλοι οι εχθροί δεν είχαν εξολοθρευθεί, αλλά ο Θεός τους είχε «αναπαύσει»: ανέπαυσεν αυτόν ο Κύριος πανταχόθεν από πάντων των εχθρών αυτού.

Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο εγκαινιάζεται η Δαβιδική Διαθήκη. Ο συσχετισμός ανάμεσα στο θρόνο του Δαβίδ και στον θρόνο του Θεού, ανάμεσα στον υιό του Δαβίδ και στον Υιό του Θεού βρίσκεται στο κατάλληλο πλαίσιο. Επίσης αυτή η ανάπαυση από τους εχθρούς είναι και μια εικόνα της εσχατολογικής βασιλείας της ειρήνης.

Η «καρδιά» της Διαθήκης

Το Β΄ Σαμουήλ 7, δίνει έμφαση στην ουσία της έννοιας της Διαθήκης. Ποια είναι η καρδιά της Διαθήκης; Η περικοπή αυτή περιγράφει με μοναδικό τρόπο το πως ο Θεός είχε συνεχίσει να ταυτίζεται με τον λαό Του σε όλα τα προηγούμενα χρόνια: Διότι δεν κατώκησα εν οίκω, αφ’ ης ημέρας ανεβίβασα τους υιούς Ισραήλ εξ Αιγύπτου μέχρι της ημέρας ταύτης, αλλά περιηρχόμην εντός σκηνής και παραπετασμάτων (Β΄ Σαμ. 7:6). Σε όλο το ταξίδι του Ισραήλ, ο Θεός ήταν μαζί τους. Η δόξα Του κατοικούσε σε μια Σκηνή όπως και ο Ισραήλ κατοικούσε σε σκηνές. Η παράλληλη διήγηση στα Χρονικά είναι ακόμη πιο συγκεκριμένη: διότι δεν κατώκησα εν οίκω, αφ’ ης ημέρας ανεβίβασα τον Ισραήλ εξ Αιγύπτου, μέχρι της ημέρας ταύτης αλλ’ ήμην από σκηνής εις σκηνήν και από κατασκηνώματος εις κατασκήνωμα (Α΄ Χρον. 17:5).

Ο Θεός λοιπόν, είναι μαζί με τον λαό Του, όπου ήταν ο λαός και ο Θεός ήταν μαζί τους. Ιδιαίτερα, όμως, η καρδιά της Διαθήκης φανερώνεται στη σχέση του Θεού με τον Δαβίδ. Παρόλο που βιάστηκε ο Νάθαν στο συμπέρασμά του, εντούτοις είχε δίκιο όταν του είπε: Ύπαγε, κάμε παν το εν καρδία σου διότι ο Κύριος είναι μετά σου (Β΄ Σαμουήλ 7:3). Ο ίδιος ο Κύριος επικυρώνει την αλήθεια ότι «είναι μετά του Δαβίδ» όταν επαναλαμβάνει στο 7:9, και ήμην μετά σου πανταχού όπου περιεπάτησας, και εξωλόθρευσα πάντας τους εχθρούς σου απ’ έμπροσθέν σου, και σε έκαμον ονομαστόν, κατά το όνομα των μεγάλων των επί της γης. Στην καρδιά της Διαθήκης με τον Δαβίδ βρίσκεται η αρχή πως ο Θεός είναι μαζί μας «Εμμανουήλ».

Η σχέση ανάμεσα στη «Δυναστεία» και τον «οίκο».

Ένα από τα χαρακτηριστικά του Β΄ Σαμουήλ 7 είναι η αντιστροφή των φράσεων για να δοθεί η κατάλληλη έμφαση εκεί που πρέπει. Αυτή η αντιστροφή δείχνει και τη στενή σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη δυναστεία και τον οίκο.

Ο Θεός αρχικά ανταποκρίνεται στην πρόταση του Δαβίδ με έμφαση: Ούτω λέγει Κύριος συ θέλεις οικοδομήσει εις εμέ οίκον, διά να κατοικώ; (εδ. 5). Εσύ, ένας θνητός θα ορίσεις το μόνιμο κατοικητήριο του Παντοδύναμου Θεού; Έτσι ο Θεός αντιστρέφει τη σκέψη: Ο Κύριος προσέτι αναγγέλλει προς σε ότι ο Κύριος θέλει οικοδομήσει οίκον εις σέ (εδ. 11β). Εννοείται πως ο οίκος τον οποίο ο Θεός θα χτίσει δεν είναι ένα βασιλικό παλάτι γιατί ο Δαβίδ ήδη κατοικούσε σε οίκο κέδρινο (7:2). Ο Δαβίδ καταλαβαίνει πως το σπίτι που ο Θεός θα του χτίσει αφορά τους απογόνους του: Αλλά και τούτο έτι εστάθη μικρόν εις τους οφθαλμούς σου, Κύριε Θεέ και ελάλησας έτι περί του οίκου του δούλου σου διά μέλλον μακρόν (7:19). Αυτοί οι απόγονοι είναι η Δαβιδική δυναστεία.

Δεν θα χτίσει ο Δαβίδ τον οίκο του Κυρίου, αλλά ο Κύριος θα χτίσει τον οίκο του Δαβίδ. Υπάρχει επομένως αυτή η εναλλαγή ανάμεσα στον «οίκο» και στη «δυναστεία». Η αντιστροφή εναλλάσσει αυτές τις δύο έννοιες. Η συνέχεια/διάρκεια βέβαια του οίκου και της δυναστείας είναι το κεντρικό σημείο. Ο Δαβίδ θάλει να κτίσει ένα μόνιμο οίκο για τον Θεό στον Ισραήλ. Ο Θεός διακηρύττει πως θα καθιερώσει μια μακροχρόνια δυναστεία στον Δαβίδ, μια μόνιμη δυναστεία.

Καθώς ο Θεός μιλάει στον Δαβίδ, αφήνει να φανεί ότι αυτές οι δύο «μονιμόητες» θα συσχετιστούν. Ο Θεός θα καθιερώσει τη δυναστεία του Δαβίδ και η δυναστεία του Δαβίδ θα καθιερώσει το μόνιμο οίκο του Θεού. Η σειρά όμως θα διατηρηθεί ως εξής: Πρώτα ο Κύριος κυρίαρχα καθιερώνει τη δυναστεία του Δαβίδ, και μετά η δυναστεία του Δαβίδ καθιερώνει τον οίκο του Θεού: Αφού πληρωθώσιν αι ημέραι σου και κοιμηθής μετά των πατέρων σου, θέλω αναστήσει μετά σε το σπέρμα σου, το οποίον θέλει εξέλθει εκ των σπλάγχνων σου, και θέλω στερεώσει την βασιλείαν αυτού. αυτός θέλει οικοδομήσει οίκον εις το όνομά μου και θέλω στερεώσει τον θρόνον της βασιλείας αυτού έως αιώνος (εδ. 12-13). Πρώτα ο Θεός στερεώνει τη βασιλεία του Δαβίδ, και μετά το σπέρμα του Δαβίδ θα οικοδομήσει οίκο στο όνομά του Θεού.

Η βασιλεία του Θεού και η βασιλεία του Θεού συσχετίζονται. Ο Θεός θα διατηρήσει το μόνιμο οίκο του ως βασιλιάς στον Ισραήλ μέσω από τη βασιλεία των απογόνων του Δαβίδ.

Ο υιός του Δαβίδ / Ο Υιός του Θεού

Μια άλλη σχέση στην οποία δίνεται έμφαση στο κεφάλαιο αυτό είναι η σχέση ανάμεσα στον υιό του Δαβίδ και στον Υιό του Θεού. Ο Δαβίδ και το σπέρμα του καθιερώνονται ως βασιλείας με την διαθήκη αυτή. Ο Θεός βεβαιώνει ότι οι απόγονοι του Δαβίδ θα κάτσουν στο θρόνο του Ισραήλ πάντοτε.

Ταυτόχρονα ο δαβιδικός βασιλιάς του Ισραήλ θα έχει ιδιαίτερη σχέση με τον Θεό: εγώ θέλω είσθαι εις αυτόν πατήρ και αυτός θέλει είσθαι εις εμέ υιός (εδ. 14). Η θέση του βασιλιά ως υιού του Θεού αναπτύσσεται στη συνέχεια στην Αγία Γραφή. Ο ίδιος ο Δαβίδ διακηρύττει με ποιητικό τρόπο για την τιμητική θέση που θα έχει ο Μεσσίας του Ισραήλ:

Εγώ θέλω αναγγείλει το πρόσταγμα

ο Κύριος είπε προς εμέ,

Υιός μου είσαι συ

εγώ σήμερον σε εγέννησα (Ψαλμός 2:7)

Ο Ψαλμός 2 είναι ένας μεσσιανικός Ψαλμός ο οποίος επαναλαμβάνει σχεδόν όλο το Β΄ Σαμουήλ 7, χωρίς όμως την πρόβλεψη για «διαπαιδαγώγηση»

Β΄ Σαμουήλ 7 Ψαλμός 2

Διαδοχή (εδ. 12-13) εδ. 1-3

Υιοθεσία (εδ. 14) εδ. 7

Εγγύηση δυναστείας (εδ. 16) εδ. 8, 10-11

Πρόβλεψη για αμαρτία (εδ. 14β-15) δεν αναφέρεται

Πρωτοβουλία του Κυρίου (εδ. 11β) εδ. 6

---

[1] Και απέρριψε την σκηνήν Ιωσήφ, και την φυλήν Εφραΐμ δεν εξέλεξεν.

68 Αλλ’ εξέλεξε την φυλήν Ιούδα, το όρος της Σιών, το οποίον ηγάπησε.

69 Και ωκοδόμησεν ως υψηλά παλάτια το αγιαστήριον αυτού, ως την γην την οποίαν εθεμελίωσεν εις τον αιώνα.

70 Και εξέλεξε Δαβίδ τον δούλον αυτού και ανέλαβεν αυτόν εκ των ποιμνίων των προβάτων

71 Εξόπισθεν των θηλαζόντων προβάτων έφερεν αυτόν, διά να ποιμαίνη Ιακώβ τον λαόν αυτού και Ισραήλ την κληρονομίαν αυτού

72 Και εποίμανεν αυτούς κατά την ακακίαν της καρδίας αυτού και διά της συνέσεως των χειρών αυτού ωδήγησεν αυτούς.

[2] Αν και ο οίκός μου δεν είναι τοιούτος ενώπιον του Θεού, διαθήκην όμως αιώνιον έκαμε μετ’ εμού, διατεταγμένην κατά πάντα και ασφαλή όθεν τούτο είναι πάσα η σωτηρία μου και πάσα η επιθυμία αν και δεν έκαμε να βλαστήση.

[3] Εκαμα διαθήκην μετά του εκλεκτού μου ώμοσα προς Δαβίδ τον δούλόν μου

[4] Ωμοσεν ο Κύριος αλήθειαν προς τον Δαβίδ, δεν θέλει αθετήσει αυτήν, Εκ του καρπού του σώματός σου θέλω θέσει επί τον θρόνον σου. Εάν φυλάξωσιν οι υιοί σου την διαθήκην μου, και τα μαρτύριά μου τα οποία θέλω διδάξει αυτούς, και οι υιοί αυτών θέλουσι καθίσει διαπαντός επί του θρόνου σου.

Η σχέση λοιπόν, ανάμεσα στον «υιό του Δαβίδ» και στον «Υιό του Θεού» κορυφώνεται, κλιμακώνεται με τον ερχομό του Μεσσία. Ο Ιησούς Χριστός είναι η εκπλήρωση, είναι ο υιός και των δύο, του Δαβίδ και του Θεού. Ως υιός του Δαβίδ ήταν επίσης και Υιός του Θεού. Γράφει στη Ρωμαίους 1:3-4,

...για τον Υιό του, που γεννήθηκε από το σπέρμα τού Δαβίδ κατά τη σάρκα, και αποδείχθηκε Υιός τού Θεού με δύναμη, σύμφωνα με το πνεύμα τής αγιοσύνης, με την ανάσταση από τους νεκρούς, του Ιησού Χριστού τού Κυρίου μας.

Επίσης, ο συγγραφέας της προς Εβραίους επιστολής λέει πως η ανωτερότητα του Μεσσία έναντι όλων των άλλων μεσιτών των διαθηκών βρίσκεται στο γεγονός ότι ο Μεσσίας είναι ο Υιός του Θεού। Πως το δείχνει αυτό ο συγγραφέας της προς Εβραίους; Συνενώνοντας στο 1:5 την προφητεία του Ψαλμού 2 που αφορά τον Μεσσία και Υιό του Θεού με την υπόσχεση για τον Μεσσία υιό του Δαβίδ στο Β΄ Σαμουήλ 7:

Εγώ θα αναγγείλω το πρόσταγμα· ο Κύριος είπε σε μένα: Υιός μου είσαι εσύ· εγώ σήμερα σε γέννησα·(Ψαλμός 2:7)

εγώ θα είμαι σ' αυτόν πατέρας, κι αυτός θα είναι σε μένα γιος· αν διαπράξει ανομία, θα τον σωφρονίσω με ράβδο ανδρών, και με μαστιγώσεις των γιων των ανθρώπων· (Β΄ Σαμουήλ 7:14).

Και στην Ρωμαίους 1:3-4, και στην Εβραίους 1:5 φαίνεται πως ο Χριστός είναι η εκπλήρωση της Δαβιδικής διαθήκης.

Η πρόβλεψη του εδαφίου 14 (Β΄ Σαμουήλ 7:14) πως εάν πράξη ανομίαν, θέλω σωφρονίσει αυτόν εν ράβδω ανδρών και διά μαστιγώσεων υιών ανθρώπων δεν έχει προηγούμενο παράλληλο πουθενά στην αρχαία μέση ανατολή. Ο βασιλιάς του Ισραήλ πάντα ήταν υποκείμενος στην παιδεία του Θεού όπως δείχνει και η μετέπειτα ιστορία της μοναρχίας στον Ισραήλ. Όμως ταυτόχρονα το ότι ο υιός του Δαβίδ είναι και ο υιός του Θεού αποτελεί τη βάση για να αναπτυχθεί η διδασκαλία για τον «θεϊκό Μεσσία». Ο Ησαΐας προφητεύει Διότι παιδίον εγεννήθη εις ημάς, υιός εδόθη εις ημάς και η εξουσία θέλει είσθαι επί τον ώμον αυτού και το όνομα αυτού θέλει καλεσθή Θαυμαστός, Σύμβουλος, Θεός ισχυρός, Πατήρ του μέλλοντος αιώνος, Αρχων ειρήνης. Εις την αύξησιν της εξουσίας αυτού και της ειρήνης δεν θέλει είσθαι τέλος, επί τον θρόνον του Δαβίδ και επί την βασιλείαν αυτού, διά να διατάξη αυτήν και να στερεώση αυτήν εν κρίσει και δικαιοσύνη από του νυν και έως αιώνος. Ο ζήλος του Κυρίου των δυνάμεων θέλει εκτελέσει τούτο (Ησαΐας 9:6-7). Ο Ψαλμωδός απευθυνόμενος στον βασιλιά του Ισραήλ λέει: Ο θρόνος σου, Θεέ, είναι εις τον αιώνα του αιώνος σκήπτρον ευθύτητος είναι το σκήπτρον της βασιλείας σου (Ψαλμός 45:6). Στην ιστορία της λύτρωσης λοιπόν, αποδεικνύεται πως ο υιός του Δαβίδ είναι ο Υιός του Θεού.

Επομένως…

Η Δαβιδική διαθήκη της Βασιλείας έχει πιο στενά όρια. Είναι μια υπόσχεση για τη βασιλεία, ότι δηλαδή δεν θα λείψει ποτέ απόγονος του Δαβίδ από το θρόνο του Ισραήλ.

Στα χρόνια εκείνα, ένας βασιλιάς που θα επέστρεφε νικώντας, η επόμενη φυσική κίνηση ήταν να κτίσει ένα ναό. Τι γίνεται λοιπόν. Στην Μέση Ανατολή, κατά τη διάρκεια της ιστορίας, εκατοντάδες χρόνια πριν και από τον Δαβίδ ακόμη, οι βασιλιάδες έδιναν πολλά χρήματα, πολύ κόπο, πολλά έξοδα, από τον πλούτο που είχαν οι χώρες τους για να φτιάξουν ναούς, ώστε να τιμήσουν τους θεούς που πίστευαν και να εξασφαλίσουν με αυτό τον τρόπο την ευλογία των θεών πάνω τους και πάνω στο βασίλειό τους.

Δύο κείμενα πολύ γνωστά είναι ο «‘Ύμνος της Νίκης του Τουτμόσις του ΙΙΙ.» Περιγράφει πως ο θεός Αμών-Ρε έδωσε νίκη στον Τουτμόσις εναντίον όλων των εχθρών της Αιγύπτου και μετά περιγράφει πως ο βασιλιάς έφτιαξε ένα ναό για να τιμήσει τον Αμών-Ρε και στο τέλος λέει πως ο θεός αυτός έχει στηρίξει τον βασιλιά στο θρόνο του. Το άλλο κείμενο παράλληλο με αυτό έχει να κάνει με τον Αμενχοτέπ τον 3ο.

Ο Νάθαν λοιπόν, με αυτή τη λογική είπε στον Δαβίδ να προχωρήσει και να πραγματοποιήσει αυτό που είχε στην καρδιά του. (Σύγκρινε με τον προφήτη Αγγαίο 1:2-8). Και αυτό όντως συμβαίνει αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό, ενδοξότερα! Αντί ο Δαβίδ να κτίσει ναό, ο Θεός του κτίζει ένα σπίτι που ούτε το φαντάζονταν! Έχουμε λοιπόν, την εξής σειρά στην Διαθήκη αυτή:

Ο Δαβίδ διεξάγει μάχες και ο Θεός του δίνει τελικά νίκη και ανάπαυση (Β΄ Σαμ. 7:1). Είναι ενδιαφέρον να δει κάποιος πως και ο Σολομώντας πριν οικοδομήσει τον ναό μάχεται και στερεώνει τη βασιλεία του (Α΄ Βασιλέων 2:13-34) Στη συνέχεια ο Θεός συνάπτει Διαθήκη με τον Δαβίδ (Β΄ Σαμουήλ 7:14-17) ο οποίος αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη και ως προφήτης (Πράξεις 2:29-31). Ο Δαβίδ θέλει να κτίσει ένα ναό (Β΄ Σαμουήλ 7:2-3, Α΄ Βασιλέων 6-8) ο οποίος τελικά κατασκευάζεται από τον «υιό του» τον Σολομώντα και ο τελικός ναός (η Εκκλησία του Θεού) οικοδομείται από «Τον» Υιό του Δαβίδ που είναι και Υιός του Θεού, από τον Ιησού Χριστό.

Διαμορφώνεται συνεπώς η εξής σειρά:

ΔΑΒΙΔΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Μάχη

Β΄ Σαμουήλ 7:1

Α΄ Βασιλέων 2:13-34

Προφήτης

Πράξεις 2:29-31

Διαθήκη

Β΄ Σαμουήλ 7:14-17

Ναός

Β΄ Σαμουήλ 7:2-3

Α΄ Βασιλέων 6-8

Αυτό το μοντέλο επαναλαμβάνεται σε όλες τις Διαθήκες!!! Η «Μάχη» βέβαια είναι κατ’ ευφημισμόν, γιατί ο Δαβίδ είναι ο στρατιώτης που δεν χάνει ποτέ καμία. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για το ποιος θα νικήσει. Απλά πρόκειται για την εξάσκηση της κυριαρχίας του Θεού.(Δες παράρτημα: Μάχη-Προφήτης-Διαθήκη-Ναός).

Ο βασιλιάς στη Διαθήκη της Βασιλείας έχει τον ρόλο του «μεσάζοντα / μεσίτη» Διαθήκης.

Ξεκινώντας με τον Δαβίδ και μετέπειτα, το να είναι κάποιος βασιλιάς στον Ισραήλ σημαίνει ότι και ο ίδιος ως απόγονος του Δαβίδ βρίσκεται σε σχέση διαθήκης με τον Θεό, τον Κύριο του Ισραήλ. Καθώς λοιπόν, ο βασιλιάς του έθνους (που βρίσκεται σε διαθήκη με τον Κύριο) αντιπροσωπεύει τον λαό, λειτουργεί και ως μεσάζων ανάμεσα στον λαό και στον Θεό όσον αφορά τη σχέση διαθήκης που έχει συνάψει ο Θεός με τον Ισραήλ, τον λαό Του.

Θα αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα από την ιστορία του λαού Ισραήλ όπου φαίνεται αυτή η λειτουργία του βασιλιά ως μεσάζοντα. Η πρώτη είναι με την θρησκευτική αναμόρφωση του βασιλιά Ιωσία (Β΄ Βασιλέων 22-23 κλπ...) Γράφει στο Β΄ Βασιλέων 23:1-3,

1 Και απέστειλεν ο βασιλεύς, και συνήγαγον προς αυτόν πάντας τους πρεσβυτέρους του Ιούδα και της Ιερουσαλήμ.

2 Και ανέβη ο βασιλεύς εις τον οίκον του Κυρίου, και πάντες οι άνδρες Ιούδα και πάντες οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ μετ’ αυτού, και οι ιερείς και οι προφήται και πας ο λαός, από μικρού έως μεγάλου και ανέγνωσεν εις επήκοον αυτών πάντας τους λόγους του βιβλίου της διαθήκης, το οποίον ευρέθη εν τω οίκω του Κυρίου.

3 Και σταθείς ο βασιλεύς πλησίον του στύλου, έκαμε την διαθήκην ενώπιον του Κυρίου, να περιπατή κατόπιν του Κυρίου και να φυλάττη τας εντολάς αυτού και τα μαρτύρια αυτού και τα διατάγματα αυτού εξ όλης καρδίας και εξ όλης ψυχής, ώστε να εκτελώσι τους λόγους της διαθήκης ταύτης, τους γεγραμμένους εν τω βιβλίω τούτω. Και πας ο λαός εστάθη εις την διαθήκην.

Ο Ιωσίας, ως βασιλιάς, όταν βρίσκει το βιβλίο του νόμου, παίρνει την πρωτοβουλία εκ μέρους του λαού, συγκαλεί τον λαό, διαβάζει τον νόμο και κάνει τη διαθήκη.

Η δεύτερη περίπτωση είναι του βασιλιά Σεδεκία, ο οποίος ενεργεί ως μεσάζων στην κρίση που προέκυψε με την εισβολή του βασιλιά της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσσορα. Στην περίπτωση αυτή ο βασιλιάς κάνει διαθήκη με τον λαό στην Ιερουσαλήμ ζητώντας την υπακοή τους στον νόμο του Μωυσή. Γράφει στον Ιερεμία 34:8, Ο λόγος ο γενόμενος προς τον Ιερεμίαν παρά Κυρίου, αφού ο βασιλεύς Σεδεκίας έκαμε συνθήκην [διαθήκη, είναι η σωστή μετάφραση] μετά παντός του λαού του εν Ιερουσαλήμ, διά να κηρύξη εις αυτούς άφεσιν.

Ο βασιλιάς λοιπόν, ήδη αναφέρεται και ως υιός του Θεού, όπως είδαμε την προηγούμενη φορά και τώρα αναφέρεται και ως μεσάζων της διαθήκης του Θεού με τον Ισραήλ.

Γιατί είναι σημαντικές οι προηγούμενες παρατηρήσεις; Γιατί και αυτές υπηρετούν τους σκοπούς του Θεού. Προετοιμάζουν τον λαό για τον Μεσσία, για το αξίωμα του Μεσσία, για το τι θα κάνει, ποια θα είναι η σχέση του Μεσσία με τον Θεό και με τον λαό. Ο Μεσσίας θα είναι ο κατ’ εξοχήν Υιός του Θεού και ο κατ’ εξοχήν μεσίτης της Καινής Διαθήκης που θα συνάψει ο Θεός με τον λαό Του.

Πράγματι αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, τα βρίσκουμε στην προς Εβραίους επιστολή, όπου ο Χριστός ως Υιός του Θεού είναι μεσίτης Καινής Διαθήκης. Ο συγγραφέας, στο 1:1-14 δείχνει την εξέχουσα θέση του Ιησού ως Υιού του Θεού σε αντίθεση με τους αγγέλους. Επίσης δείχνει πως επειδή ο Ιησούς Χριστός είναι Υιός, για αυτό είναι και βασιλιάς, κληρονόμος, ιερέας και μεσίτης διαθήκης (Εβρ. 5:5-6 και αλλού).

Δύο βασικές υποσχέσεις της Διαθήκης της Βασιλείας

Η Διαθήκη με τον Δαβίδ περιστρέφεται γύρω από δύο βασικές υποσχέσεις. Η μία υπόσχεση αφορά τους απογόνους του Δαβίδ και η άλλη υπόσχεση την Ιερουσαλήμ. Οι σκοποί του Θεού να λυτρώσει ένα λαό για τον εαυτό Του περιστρέφονται γύρω από αυτούς τους δύο άξονες: τους απογόνους του Δαβίδ και τον θρόνο στην Ιερουσαλήμ.

Η ιστορία της μοναρχίας του Δαβίδ και μετέπειτα, όπως καταγράφεται στα ιστορικά βιβλία επανειλημμένως δίνει έμφαση στους δύο αυτούς άξονες. Παρά το γεγονός ότι ο Θεός με αυστηρότητα πειθαρχεί τον Ισραήλ, εντούτοις συνεχίζει να εκτείνει τη χάρη Του στους απογόνους του Δαβίδ και στην Ιερουσαλήμ. Ας το δούμε με κάποια λεπτομέρεια, γιατί με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε να διαβάζουμε και σωστά (δηλαδή από την «οπτική γωνία» που πρέπει) τα ιστορικά βιβλία.

Η περίοδος του Σολομώντα

Ο πρώτος υιός του Δαβίδ που κάθησε τον θρόνο του Ισραήλ έμαθε από πρώτο χέρι τι σημαίνει να διαπαιδαγωγεί ο Θεός. Ο Θεός είχε υποσχεθεί μια συνεχή δαβιδική διαδοχή στον θρόνο, ενώ δεν είχε υποσχεθεί κάτι τέτοιο στον Σαούλ: το έλεός μου όμως δεν θέλει αφαιρεθή απ’ αυτού, ως αφήρεσα αυτό από του Σαούλ, τον οποίον εξέβαλον απ’ έμπροσθέν σου και θέλει στερεωθή ο οίκός σου και η βασιλεία σου έμπροσθέν σου έως αιώνος ο θρόνος σου θέλει είσθαι εστερεωμένος εις τον αιώνα (Β΄ Σαμ. 7:15-16). Παρόλη την υπόσχεση όμως, είχε λάβει και την προειδοποίηση πως εάν πράξη ανομίαν, θέλω σωφρονίσει αυτόν εν ράβδω ανδρών και διά μαστιγώσεων υιών ανθρώπων (Β΄Σαμ. 7:14).

Εξαιτίας λοιπόν, της αμαρτίας του Σολομώντα, ο Θεός διακήρυξε πως θα του αφαιρέσει τη βασιλεία και θα τη δώσει στον υπηρέτη του: Διά τούτο είπεν ο Κύριος εις τον Σολομώντα, Επειδή τούτο ευρέθη εν σοί, και δεν εφύλαξας την διαθήκην μου και τα διατάγματά μου, τα οποία προσέταξα εις σέ, θέλω εξάπαντος διαρρήξει την βασιλείαν από σου και δώσει αυτήν εις τον δούλόν σου (Α΄ Βασιλ. 11:11). Παρόλο που πειθαρχεί όμως, τον Σολομώντα δεν ξεχνάει την διαθηκική υπόσχεση της Βασιλείας στον Δαβίδ: δεν θέλω όμως διαρρήξει πάσαν την βασιλείαν μίαν φυλήν θέλω δώσει εις τον υιόν σου, χάριν Δαβίδ του δούλου μου, και χάριν της Ιερουσαλήμ, την οποίαν εξέλεξα (Α΄ Βασιλ. 11:13).

Αυτό επαναλαμβάνεται στο μήνυμα του Θεού στον Ιεροβοάμ τον Εφραϊμίτη: και είπε προς τον Ιεροβοάμ, Λάβε εις σεαυτόν δέκα τμήματα διότι ούτω λέγει Κύριος ο Θεός του Ισραήλ Ιδού, θέλω διαρρήξει την βασιλείαν εκ της χειρός του Σολομώντος και δώσει τας δέκα φυλάς εις σέ θέλει μένει όμως εις αυτόν μία φυλή, χάριν του δούλου μου Δαβίδ και χάριν της Ιερουσαλήμ, της πόλεως, την οποίαν εξέλεξα εκ πασών των φυλών του Ισραήλ (Α Βασιλ. 11:12-13). Επίσης στα εδάφια που ακολουθούν δύο ακόμη φορές γίνεται ξεκάθαρο πως ο Θεός θα δείξει έλεος (δεν θα διαρρήξει τη βασιλεία στη διάρκεια της ζωής του Σολομώντα) εξαιτίας του Δαβίδ (εδ. 34) και τη Ιερουσαλήμ τον τόπο που διάλεξε να τοποθετήσει το όνομά Του (εδ. 36).

Γίνεται λοιπόν, ξεκάθαρο πως η διαπαιδαγώγηση του Θεού στον Σολομώντα δεν ακυρώνει, ούτε σταματά τη διαθήκη με τον Δαβίδ, τις υποσχέσεις που έδωσε ο Θεός σχετικά με τον Δαβίδ και την Ιερουσαλήμ.

Η περίοδος μετά τον Σολομώντα

Καθώς ο Ροβοάμ, ο γιος του Σολομώντα ξεκινά τη βασιλεία του, η σημασία της Ιερουσαλήμ ξαναφαίνεται: Ο δε Ροβοάμ ο υιός του Σολομώντος εβασίλευσεν επί τον Ιούδαν. Τεσσαρακόντα και ενός έτους ήτο ο Ροβοάμ ότε έγεινε βασιλεύς, και εβασίλευσε δεκαεπτά έτη εν Ιερουσαλήμ, τη πόλει την οποίαν ο Κύριος εξέλεξεν εκ πασών των φυλών του Ισραήλ διά να θέση το όνομα αυτού εκεί (Α΄ Βασιλ. 14:21). Παρόλο που χωρίστηκε η βασιλεία, η Θεός τηρεί την υπόσχεσή του.

Ο γιος του Ροβοάμ ο Αβιά, αμαρτάνει: Και εβασίλευσεν ο Αβιάμ επί τον Ιούδαν, κατά το δέκατον όγδοον έτος της βασιλείας του Ιεροβοάμ υιού του Ναβάτ. Τρία έτη εβασίλευσεν εν Ιερουσαλήμ. Και το όνομα της μητρός αυτού ήτο Μααχά, θυγάτηρ του Αβεσσαλώμ. Και περιεπάτησεν εις πάσας τας αμαρτίας του πατρός αυτού, τας οποίας έπραξε προ αυτού και δεν ήτο η καρδία αυτού τελεία μετά Κυρίου του Θεού αυτού, καθώς η καρδία Δαβίδ του πατρός αυτού.Αλλ’ όμως, χάριν του Δαβίδ, έδωκεν εις αυτόν Κύριος ο Θεός αυτού λύχνον εν Ιερουσαλήμ, αναστήσας τον υιόν αυτού μετ’ αυτόν, και στερεώσας την Ιερουσαλήμ (Α΄ Βασιλ. 15:1-4). Ο Δαβίδ και η Ιερουσαλήμ πάλι συνδεόνται. Ο Θεός διατηρεί τη διαδοχή και την τοποθεσία, πιστός στην υπόσχεσή Του.

Στη συνέχεια της ιστορίας έχουμε δύο βασιλείς πιστούς, τον Ασά και τον Ιωσαφάτ. Στον επόμενο κακό βασιλιά όμως, τον Ιωράμ, έχουμε το ίδιο μοτίβο: Εν δε τω πέμπτω έτει του Ιωράμ, υιού του Αχαάβ βασιλέως του Ισραήλ, βασιλεύοντος Ιωσαφάτ επί του Ιούδα, εβασίλευσεν Ιωράμ, ο υιός του Ιωσαφάτ βασιλέως του Ιούδα. Τριάκοντα δύο ετών ηλικίας ήτο ότε εβασίλευσεν εβασίλευσε δε οκτώ έτη εν Ιερουσαλήμ. Και περιεπάτησεν εν τη οδώ των βασιλέων του Ισραήλ, καθώς έπραξεν ο οίκος του Αχαάβ διότι η θυγάτηρ του Αχαάβ ήτο γυνή αυτού και έπραξε πονηρά ενώπιον του Κυρίου. Αλλ’ ο Κύριος δεν ηθέλησε να εξολοθρεύση τον Ιούδαν, χάριν Δαβίδ του δούλου αυτού, καθώς είπε προς αυτόν ότι θέλει δώσει εις αυτόν λύχνον και εις τους υιούς αυτού εις τον αιώνα (Β΄ Βασιλέων 8:16-19). Το μέλλον του Ιούδα εξαρτάται αποκλειστικά από το έλεος του Θεού και την πιστότητα Του στις υποσχέσεις Του στον Δαβίδ.

Αργότερα καθώς ο Ασσύριος Σενναχειρίβ πολιορκεί την Ιερουσαλήμ στις μέρες του Εζεκία, η κατάληξη του θρόνου, το τι θα συμβεί εξαρτάται πάλι από τις υποσχέσεις του Θεού στον Δαβίδ. Ο Ησαΐας ο προφήτης επιβεβαιώνει τον προβληματισμένο Εζεκία: Διότι θέλω υπερασπισθή την πόλιν ταύτην, ώστε να σώσω αυτήν, ένεκεν εμού και ένεκεν του δούλου μου Δαβίδ (Β΄ Βασιλ. 19:34). Η προσευχή του Εζεκία για να μην πεθάνει επίσης απαντάται εξαιτίας των ίδιων υποσχέσεων: και θέλω προσθέσει εις τας ημέρας σου δεκαπέντε έτη και θέλω ελευθερώσει σε και την πόλιν ταύτην εκ της χειρός του βασιλέως της Ασσυρίας και θέλω υπερασπισθή την πόλιν ταύτην, ένεκεν εμού και ένεκεν του δούλου μου Δαβίδ (Β΄ Βασιλ. 20:6).

Καθώς η Αγία Γραφή περιγράφει τη βασιλεία του κακού βασιλιά Μανασσή, η εκλεκτή πόλη της Ιερουσαλήμ γίνεται πάλι το σημείο αναφοράς. Η βιαιότητα του βασιλιά μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο καθώς κάποιος διαπιστώνει τι έχει συμβεί στην Ιερουσαλήμ: Και ωκοδόμησε θυσιαστήρια εν τω οίκω του Κυρίου, περί του οποίου ο Κύριος είπεν, Εν Ιερουσαλήμ θέλω θέσει το όνομά μου (Β΄ Βασιλ. 21:4). Και έστησε το γλυπτόν του άλσους, το οποίον έκαμεν, εν τω οίκω, περί του οποίου ο Κύριος είπε προς τον Δαβίδ και προς τον Σολομώντα τον υιόν αυτού, Εν τω οίκω τούτω και εν Ιερουσαλήμ, την οποίαν εξέλεξα από πασών των φυλών του Ισραήλ, θέλω θέσει το όνομά μου εις τον αιώνα (Β΄ Βασιλ. 21:7).

Αυτές οι προκλήσεις του Μανασσή δυστυχώς προετοιμάζουν τη σκηνή για να συμβεί αυτό που φαινόταν αδιανόητο κάτω από το φως των όσων προηγήθηκαν. Ο Θεός είχε διατηρήσει την Ιερουσαλήμ εξαιτίας της πιστότητας και του ελέους Του με βάση τη Διαθήκη της Βασιλείας στον Δαβίδ και στην Ιερουσαλήμ όλα τα προηγούμενα χρόνια. Όμως, τώρα η καταστροφή της Ιερουσαλήμ πρέπει να σφραγιστεί. Ούτε οι ειλικρινείς προσπάθειες της μεταρρύθμισης του Ιωσία μπορούν να σώσουν την εκλεκτή πόλη και τη δαβιδική δυναστεία. Εξαιτίας των αμαρτιών του Μανασσή ο Θεός διακηρύττει: Και όμοιος αυτού δεν υπήρξε προ αυτού βασιλεύς, όστις επέστρεψεν εις τον Κύριον εξ όλης αυτού της καρδίας και εξ όλης αυτού της ψυχής και εξ όλης αυτού της δυνάμεως, κατά πάντα τον νόμον του Μωϋσέως ουδέ ηγέρθη μετ’ αυτόν όμοιος αυτού. Πλην ο Κύριος δεν εστράφη από του θυμού της οργής αυτού της μεγάλης, καθ’ όν εξήφθη η οργή αυτού κατά του Ιούδα, εξ αιτίας πάντων των παροργισμών, διά των οποίων παρώργισεν αυτόν ο Μανασσής. Και είπε Κύριος, Και τον Ιούδαν θέλω εκβάλει απ’ έμπροσθέν μου, καθώς εξέβαλον τον Ισραήλ, και θέλω απορρίψει την πόλιν ταύτην, την Ιερουσαλήμ, την οποίαν εξέλεξα, και τον οίκον περί του οποίου είπα, Tό όνομά μου θέλει είσθαι εκεί (Β΄ Βασιλ. 23:25-27).

Πριν από την καταστροφή αυτή, η δυναστεία του Δαβίδ και η Ιερουσαλήμ είχαν ένα πραγματικά καταπληκτικό ρεκόρ! Από την ενθρόνιση του Δαβίδ (γύρω στο 1000 π.Χ.) ως την πτώση της Ιερουσαλήμ, πάνω από 400 χρόνια είχαν περάσει. Μια μέση δυναστεί στην Αίγυπτο και Μεσοποταμία εκείνα τα χρόνια διαρκούσε λιγότερο από 100 χρόνια. Οι διάδοχοι του Δαβίδ ξεπέρασαν ακόμη και την πιο μακρόχρονη δυναστεία της Αιγύπτου, την 18η δυναστεία η οποία διήρκεσε περίπου 250 χρόνια.

Η διάρκεια της δαβιδικής δυναστείας έρχεται σε αντίθεση με το τι συνέβαινε στο Βόρειο βασίλειο του Ισραήλ. Το βόρειο βασίλειο γνώρισε μόνο δύο δυναστείες κάπως σημαντικές που καμία τους δεν ξεπέρασε τα 100 χρόνια. Ο Θεός ξεκάθαρα έδειχνε την πιστότητά του στον Δαβίδ. Αυτή η σημασία της διατήρησης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ιούδα φαίνεται με πολλούς τρόπους. Ποτέ σε όλη την ιστορία του Νότιου βασίλειου δεν υπάρχει έστω και μια νύξη για μετακίνηση της Ιερουσαλήμ. Η Ιερουσαλήμ είναι αδιαμφισβήτητα η πόλη που διάλεξε ο Θεός. Ο Θεός είναι ενθρονισμένος, είναι ο καθήμενος επί των χερουβείμ στη Σιών και κυβερνά από εκεί πάνω από τους διαδόχους του Δαβίδ.

Σε αντίθεση με τη σταθερότητα της πρωτεύουσας στο Νότιο βασίλειο, υπάρχει αστάθεια στο Βόρειο βασίλειο. Η αρχαία πόλη της Συχέμ είναι αρχικά ο τόπος όπου ο Ιεροβοάμ γίνεται βασιλιάς (Α΄ Βασιλ. 12:1). Ο Ιεροβοάμ στη συνέχεια δυνάμωσε τη Συχέμ ώστε να χρησιμεύσει ως πρωτεύουσά του (Α΄ Βασιλ. 12:25). Άλλα εδάφια όμως, δείχνουν πως η Θερσά ήταν το μέρος της βασιλικής κατοικίας (Α΄ Βασιλ. 14:17, 15:21, 33, 16:6, 8, 9, 15, 23). Αργότερα ο Αμρί επέλεξε τη Σαμάρεια σαν τη νέα πρωτεύουσα του βασιλείου (Α΄ Βασιλ. 16:24). Αλλά και σε αυτή την περίοδο της κάπως περισσότερης σταθερότητας, κάποιοι από τους βασιλείς του Ισραήλ προτιμούσαν την Ιεζραέλ ως τον τόπο της κατοικίας τους (Α΄ Βασιλ. 18:45, 21, Β΄ Βασιλ. 8:29 – 10:11).

Επιπλέον απόδειξη της έλλειψης κεντρικής πόλης εξουσίας στο Βόρειο βασίλειο αποτελεί και η έλλειψη σταθερού τόπου λατρείας. Τα λατρευτικά κέντρα ποτέ δεν σχετίστηκαν με τη βασιλική κατοικία. Η Δάν και η Βηρ-σαβεέ συνέχισαν να είναι πόλεις λατρείας σε όλη τη διάρκεια του Βορείου βασιλείου.

Υπάρχουν και άλλες αντιθέσεις βέβαια ανάμεσα στο Βόρειο και στο Νότιο βασιλείο. Στο Νότιο βασιλείο συνεχώς ψάχνουν στους απογόνους του Δαβίδ για τον νόμιμο διάδοχο του θρόνου, όποτε υπήρχε κενό. Μόνο η Γοθολία προσπάθησε να εξοντώσει το βασιλικό σπέρμα μετά την αναρρίχηση στο θρόνο. Επίσης η Συρο-εφραϊμική συμμαχία τις ημέρες του Άχαζ, αυτόν τον σκοπό είχε, να εξολοθρεύσει τη δαβιδική δυναστεία και την αντικαταστήσει με τον «υιόν του Ταβεήλ» (Β΄ Βασιλ. 16:5, Ησαΐας 7:6). Μάλιστα για να εξασφαλιστεί η σταθερότητα και η ασφάλεια της δαβιδικής διαδοχής στο Νότιο βασιλείο πολύ συχνά, υπάρχει συμβασιλεία πατέρα και γιου (13 τέτοιες μεταβιβάσεις). Μάλιστα σε κάποιο σημείο ζουν και οι τρεις, παππούς-πατέρας-εγγονός: Οζίας, Ιωθάμ και Άχαζ.

Στο σημείο που η δαβιδική διαδοχή κινδυνεύει, όπως ήδη αναφέραμε, η διήγηση δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προστασία του διαδόχου. Η Ιωσαβεέ, αδελφή του Οχοζία, θεία του Ιωάς, παρακάμπτει τη Γοθολία τη μητέρα της (!) και σώζει τον νεογέννητο ανηψιό της (Β΄Βασιλ. 11:2). Μάλιστα ο Ιωδαέ, δίνει στον Ιωάς δύο συζύγους (Β΄ Χρον. 24:3) προδίδοντας το άγχος του για την ύπαρξη βασιλικών απογόνων. Πιθανολογείται μάλιστα ότι ο Αμασίας, ο γιος και διάδοχος του Ιωάς γεννήθηκε όταν ο Ιωάς ήταν μόνο 14-15 χρονών.

Ένα άλλο σημείο μοναδικό για το Νότιο βασιλείο ήταν επίσης η καταγραφή των μητέρων των βασιλιάδων. Η Αγία Γραφή μας δίνει τις μητέρες των βασιλέων του Ιούδα με δύο εξαιρέσεις μόνο (του Ιωράμ και του Άχαζ). Προφανώς ο Σολομώντας ήταν ο μόνος βασιλιάς που παντρεύτηκε μη Ισραηλίτισσα. Αυτή η καταγραφή έρχεται σε αντίθεση με τη σιωπή που υπάρχει για τις μητέρες των βασιλέων στο Βόρειο βασίλειο. Η μοναδική μητέρα βασιλιά στο Βόρειο βασίλειο είναι η Ιεζάβελ της Σιδώνας.

Στο Νότιο βασιλείο η σταθερότητα που υπήρχε είχε μεγάλη σημασία για τον λαό του Θεού. Ήταν η αντίθεση με τη νομαδική ζωή που είχαν ζήσει από τα χρόνια του Αβραάμ ακόμη. Τώρα, όμως ο λαός του Θεού δεν κατοικούσε άλλο σε σκηνές, δεν ήταν περιφερόμενοι χωρίς μόνιμο τόπο κατοικίας. Αντίθετα ήταν κληρονόμοι ενός βασιλείου, ήταν τακτοποιημένοι και ασφαλείς. Δεν πρόσμεναν μια βασιλεία, αντίθετα η βασιλεία του Θεού είχε έρθει για αυτούς. Αυτή η βασιλεία όμως, είχε περιορισμούς. Ήταν μια βασιλεία η οποία πρόσμενε κάτι μεγαλύτερο, ήταν μια βασιλεία – σκιά. Πραγματική μέν, αλλά σκιά και αυτή των μελλόντων αγαθών. Ήταν πραγματική, αλλά σε σχέση με την αληθινή βασιλεία του Θεού ήταν μόνο σκιά.[1]

Θα δούμε στα παρακάτω μαθήματα, αν η Καινή Διαθήκη μας διδάσκει πως πρέπει να περιμένουμε μια αναβίωση της Δαβιδικής βασιλείας ή αν η εκπλήρωση αφορά την Εκκλησία και πως.

Ιστορική Εξέλιξη της Διαθήκης της Βασιλείας: Α΄ και Β΄ Βασιλέων

Το βιβλίο των Βασιλέων (Α’ & Β’) ως ενότητα μας παρουσιάζει με ένα ξεχωριστό τρόπο την ιστορία της μοναρχίας στον Ισραήλ. Παρουσιάζει ένα μοτίβο το οποίο επανειλημμένως τονίζει εμφατικά την πιστότητα του Θεού στη διαθήκη Του. Πολλές φορές ο ιστορικός συγγραφέας καταδείχνει πως η διαθήκη του Θεού επαληθεύεται, πως αυτό που υποσχέθηκε ο Θεός είναι αληθινό και θα γίνει. Από τη στιγμή που ο Θεός δεσμεύτηκε σχετικά με την βασιλεία Του, ο λόγος που έδωσε σίγουρα θα πραγματοποιηθεί.

Για αυτή η «διαθηκική πιστότητα» του Θεού υπάρχουν οι βασικές περικοπές οι οποίες μιλούν για την διαθήκη αυτή και επίσης άλλες 20 τουλάχιστον περιπτώσεις οι οποίες δείχνουν πως επαληθεύεται ο λόγος του Θεού, πως επαληθεύονται οι υποσχέσεις Του και οι οποίες συνοδεύονται και από τη «φόρμουλα» της εκπλήρωσης. Ένα κύριο τμήμα των βιβλίων ολοκληρώνεται με μια περίληψη η οποία υπογραμμίζει μια φορά ακόμη το θέμα της διαθηκικής πιστότητας του Θεού.

Οι βασικές περικοπές

Β΄ Σαμουήλ 7

Ξεκινούμε με το κεφάλαιο αυτό παρόλο που βρίσκεται έξω από τα Α΄ και Β΄ Βασιλέων γιατί είναι θεμελιώδες για την μοναρχία στον Ισραήλ. Στο κεφάλαιο αυτό ο κυρίαρχος Θεός κάμει τη διαθήκη Του με τους βασιλείς του Ισραήλ. Πολλές φορές γίνεται αναφορά στον βασιλιά Δαβίδ και στους γιούς του, τους βασιλείς (Β΄ Σαμ. 7:2, 12, 13, 16). Σε αντίθεση με τον προσδιορισμό των γιων του Δαβίδ ως «βασιλείς» στο κεφάλαιο αυτό ο Θεός αναφέρεται ως ο «Κύριος των δυνάμεων» (εδ. 8), «Δεσπότης Θεός (Γιαχβέ)» (εδ. 18, 19, 20, 28, 29), «Κύριος Θεός (Ελοχίμ)» (εδ. 22, 25), «Κύριος των δυνάμεων, Θεός του Ισραήλ» (εδ. 27). Προς το τέλος του κεφαλαίου αυτοί οι τίτλοι κλιμακώνονται: «Και τώρα Δέσποτα Κύριε (Αδωνάι Γιαχβέ), συ είσαι ο Θεός (Ελοχίμ)» (εδ. 28). Αυτός, λοιπόν, ο πραγματικά μεγάλος Θεός που δεσπόζει πάνω από κάθετι έχει καθιερώσει τη διαθήκη Του με τους βασιλείς του Ισραήλ. Ο λόγος αυτός, η υπόσχεση του Θεού καθορίζει την ιστορία της βασιλείας τον Ισραήλ. Ο Θεός έχει μιλήσει για τον οίκο του Δαβίδ «δια μέλλον μακρόν» (εδ. 19).

Τρεις ακόμη περικοπές μέσα στα βιβλία των Βασιλέων καταδείχνουν τον κεντρικό ρόλο που έχει αυτή η διαθήκη του Θεού με τον Δαβίδ στην βασιλεία του Ισραήλ: Α΄ Βασ. 2:1-4, Α΄ Βασ. 8, και Α΄ Βασ. 9.

Α΄ Βασιλέων 2:1-4

Ο Δαβίδ βρίσκεται στις τελευταίες στιγμές του και δίνει οδηγίες στον Σολομώντα. Ο Σολομών ακούει πως πρέπει να τηρεί τις εντολές του Θεού και οι εντολές αυτές αφορούν την Διαθήκη του Νόμου (Μωυσής). Ο Δαβίδ λοιπόν, δεν έχει την εικόνα πως η διαθήκη που έκαμε ο Θεός μαζί του, καταργεί την διαθήκη με τον Μωυσή.

Ο λόγος όμως, που ο Δαβίδ δίνει αυτές τις συμβουλές στον Σολομώντα είναι διά να στηρίξη ο Κύριος τον λόγον αυτού, τον οποίον ελάλησε περί εμού, λέγων, Εάν οι υιοί σου προσέχωσιν εις την οδόν αυτών ώστε να περιπατώσιν ενώπιόν μου εν αληθεία, εξ όλης της καρδίας αυτών και εξ όλης της ψυχής αυτών, βεβαίως δεν θέλει εκλείψει εις σε ανήρ επάνωθεν του θρόνου του Ισραήλ (εδ. 4). Ο Δαβίδ ξέρει πως η ευλογία αυτή είναι υπό όρους. Μόνο καθώς οι απόγονοι παραμένουν πιστοί στον Κύριο, θα απολαύσουν την ευλογία της Διαθήκης της Βασιλείας του Θεού με τον Δαβίδ.

Α΄ Βασιλέων 8

Στην αφιέρωση του ναού από τον Σολομώντα, η προσευχή του βασιλιά «καθρεπτίζει» τη γλώσσα της Διαθήκης του Θεού με τον Δαβίδ. Ο Σολομώντας επανειλημμένως αναφέρεται στο τι είπε ο Θεός στον πατέρα του τον Δαβίδ:

Και είπεν, Ευλογητός Κύριος ο Θεός του Ισραήλ, όστις εξετέλεσε διά της χειρός αυτού εκείνο το οποίον ελάλησε διά του στόματος αυτού προς Δαβίδ τον πατέρα μου, λέγων... (εδ. 15)

Ο Κύριος λοιπόν εξεπλήρωσε τον λόγον αυτού, τον οποίον ελάλησε και εγώ ανέστην αντί Δαβίδ του πατρός μου, και εκάθησα επί του θρόνου του Ισραήλ, καθώς ελάλησεν ο Κύριος, και ωκοδόμησα τον οίκον εις το όνομα Κυρίου του Θεού του Ισραήλ (εδ. 20).

Και στα δύο εδάφια το «κλειδί» της ερμηνείας των γεγονότων στις ημέρες του Σολομώντα βρίσκεται στη Διαθήκη του Δαβίδ. Η υπόσχεση του Θεού έχει καθορίσει την πορεία της ιστορίας. Πιο κάτω στην προσευχή του ο Σολομών ξαναγυρνάει στο ίδιο θέμα:

Κύριε Θεέ του Ισραήλ, δεν είναι Θεός όμοιός σου εκ τω ουρανώ άνω και επί της γης κάτω, όστις φυλάττεις την διαθήκην και το έλεος προς τους δούλους σου τους περιπατούντας ενώπιόν σου εν όλη τη καρδία αυτών όστις εφύλαξας προς τον δούλόν σου Δαβίδ τον πατέρα μου όσα ελάλησας προς αυτόν και ελάλησας διά του στόματός σου και εξετέλεσας διά της χειρός σου, καθώς την ημέραν ταύτην (εδ. 23-24).

Πολύ ενδιαφέρον είναι επίση το ότι και διαθήκη με τον Μωυσή έχει παίξει ρόλο. Όλα αυτά που συμβαίνουν στις μέρες του Σολομώντα οφείλονται και στις υποσχέσεις που έδωσε ο Θεός με τον Μωυσή:

Ευλογητός Κύριος, όστις έδωκεν ανάπαυσιν εις τον λαόν αυτού Ισραήλ, κατά πάντα όσα υπεσχέθη δεν έπεσεν ουδέ είς εκ πάντων των λόγων των αγαθών, τους οποίους ελάλησε διά χειρός Μωϋσέως του δούλου αυτού (εδ. 56).

Και οι δύο διαθήκες (με τον Μωυσή και τον Δαβίδ) αποτελούν τον λόγο για την άνοδο του Σολομώντα στο θρόνο. Αυτή η πιστότητα του Θεού στη διαθήκη Του, το γεγονός ότι έχει τηρήσει τις υποσχέσεις Του, αποτελεί τη βάση για την ελπίδα του μέλλοντος. Ο Σολομών δύο φορές ζητάει από τον Θεό να βεβαιώσει στο μέλλον τον λόγο που είπε στον Δαβίδ:

Και τώρα, Κύριε Θεέ του Ισραήλ, φύλαξον προς τον δούλόν σου Δαβίδ τον πατέρα μου εκείνο το οποίον υπεσχέθης προς αυτόν, λέγων, Δεν θέλει εκλείψει εις σε ανήρ απ’ έμπροσθέν μου καθήμενος επί του θρόνου του Ισραήλ, μόνον εάν προσέχωσιν οι υιοί σου εις την οδόν αυτών, διά να περιπατώσιν ενώπιόν μου, καθώς συ περιεπάτησας ενώπιόν μου.

Τώρα λοιπόν, Θεέ του Ισραήλ, ας αληθεύση, δέομαι, ο λόγος σου, τον οποίον ελάλησας προς τον δούλόν σου Δαβίδ τον πατέρα μου (εδ. 25-26).

Α΄ Βασιλέων 9

Ο Θεός εμφανίζεται για δεύτερη φορά στον Σολομώντα και του θυμίζει την ευθύνη του να τηρεί τις εντολές του Θεού. Αν πράγματι υπακούσει ο Σολομώντας, τότε θέλω στερεώσει τον θρόνον της βασιλείας σου επί τον Ισραήλ εις τον αιώνα, καθώς υπεσχέθην προς Δαβίδ τον πατέρα σου, λέγων, Δεν θέλει εκλείψει εις σε ανήρ επάνωθεν του θρόνου του Ισραήλ (εδ. 5).

Το μέλλον της μοναρχίας λοιπόν εξαρτόταν από τη διαθήκη του Θεού με τον Δαβίδ. Εφόσον ο Σολομώντας έμενε πιστός στο Θεό, ο λόγος του Θεού στον Δαβίδ θα εκπληρώνονταν στον ίδιο.

Άλλες περικοπές όπου επαληθεύεται η διαθηκική υπόσχεση του Θεού στον Δαβίδ

Με βάση τις προηγούμενες τέσσερις περικοπές το ξεδίπλωμα της ιστορίας των βασιλέων του Ισραήλ μπορεί να γίνει κατανοητό από την οπτική γωνία της διαθήκης. Στα βιβλία των βασιλέων όπως ήδη αναφέραμε συχνά βλέπουμε μια «φόρμουλα εκπλήρωσης». Καθώς διαβάζουμε στην ιστορία στα βιβλία Α΄ και Β΄ Βασιλέων ο τρόπος παρουσίασης γίνεται ξεκάθαρος. Υπάρχει μια φόρμουλα (μοτίβο) που επαναλαμβάνεται με κάποιες εξαιρέσεις βέβαια.

Πρώτον, ο λόγος του Θεού στη διαθήκη με τον Δαβίδ γίνεται συγκεκριμένος, δηλαδή εφαρμόζεται σε πολύ συγκεκριμένες περιστάσεις. Αυτά που συμβαίνουν στον Ισραήλ δεν είναι τυχαία. Προκαθορίζονται με βάση αυτά που ο Θεός υποσχέθηκε στον Δαβίδ. Δεύτερον, αυτή η συγκεκριμενοποίηση, επαληθεύεται στην ιστορία του Ισραήλ. Και τρίτον, ο συγκεκριμένος λόγος που ο Θεός είπε και που επαληθεύεται στην ιστορία του Ισραήλ εκπληρώνεται. Τα γεγονότα δηλαδή τα οποία προφητεύτηκαν, λαμβάνουν χώρα «σύμφωνα με τον λόγο του Κύριου τον οποίο ελάλησε» . Το μοτίβο λοιπόν είναι: συγκεκριμενοποίηση, επαλήθευση, εκπλήρωση.

Α΄ Βασιλέων 11:9-13, κεφ. 31, 35 (σύγκρινε με Α΄ Βασιλέων 12:13-15).

Αφού ο Σολομώντας επαναστάτησε ενάντια στη βασιλεία του Θεού, ένα τμήμα της δικής του βασιλείας θα επαναστατήσει εναντίον του. Επειδή όμως ο Θεός έδωσε μια υπόσχεση στον Δαβίδ, αυτή η διάρρηξη της βασιλείας θα συμβεί όχι στις μέρες του Σολομώντα, αλλά στις μέρες του γιου του.

Αυτός ο προφητικός λόγος σχετικά με την πειθάρχηση του Σολομώντα εκπληρώνεται στη βασιλεία του Ροβοάμ. Ο νέος βασιλιάς δεν άκουσε τη συμβουλή των πρεσβυτέρων διότι το πράγμα έγεινε παρά Κυρίου, διά να εκτελέση τον λόγον αυτού, τον οποίον ο Κύριος ελάλησε διά του Αχιά του Σηλωνίτου προς Ιεροβοάμ τον υιόν του Ναβάτ (Α΄ Βασιλέων 12:15). Η φρασεολογία είναι πάρα πολύ όμοια με αυτή που διαβάσαμε στις προηγούμενες περικοπές.

Α΄ Βασιλέων 13:1-10 (Δες και Β΄ Βασιλέων 23:15 & 16)

Καθώς το βασίλειο έχει ήδη χωριστεί, ο Ιεροβοάμ φροντίζει έτσι ώστε οι κάτοικοι του βόρειου βασιλείου να αποδεσμευτούν από νότιο βασίλειο. Για αυτό μαζεύει τον λαό στη Βαιθήλ για να καθιερώσουν ένα νέο θυσιαστήριο (Α΄ Βασιλ. 12:32 κ.ε.). Αυτό το γεγονός γίνεται η αιτία να δοθεί μια από τις πιο καταπληκτικές προφητείες στην Αγία Γραφή. Κάποιος ανώνυμος προφήτης διακηρύττει πως θα γεννηθεί στον οίκο του Δαβίδ ένα παιδί που θα καταστρέψει αυτό το θυσιαστήριο, καίγοντας κόκκαλα ανθρώπων επάνω του. Ο προφήτης μάλιστα λέει και το όνομα του παιδιού (!): Ιωσίας. Ο Λόγος του Θεού δεν καθορίζει το πότε ακριβώς θα γίνει αυτό. Μέσα στη μακροθυμία του Θεού τελικά αυτό λαβαίνει χώρα περίπου 300 χρόνια μετά όταν ο Ιωσίας έγινε βασιλιάς του Ιούδα.

Αυτή είναι η πρώτη κρίση που ο Θεός υπόσχεται σχετικά με τα θυσιαστήρια και την ψευδολατρεία στο βόρειο βασίλειο. Μετά από αυτή την προφητική κρίση, η αμαρτία του Ιεροβοάμ γίνεται το θέμα που συνεχώς επαναλαμβάνεται στα βιβλία των Βασιλέων μέχρι την αιχμαλωσία του βόρειου Ισραήλ.

Το κομμάτι αυτό λοιπόν, ξεκάθαρα καταδείχνει την εκπλήρωση της προφητείας. Και εδώ ο συγγραφέας των Βασιλέων τελειώνει τη διήγηση με τη φόρμουλα: Οτε δε ο Ιωσίας εστράφη και είδε τους τάφους τους εκεί εν τω όρει, έστειλε και έλαβε τα οστά εκ των τάφων και κατέκαυσεν αυτά επί του θυσιαστηρίου, και εβεβήλωσεν αυτό κατά τον λόγον του Κυρίου, τον οποίον εκήρυξεν ο άνθρωπος του Θεού, ο λαλήσας τους λόγους τούτους (Β΄ Βασιλ. 23:15-16).

Παρόμοια περιστατικά υπάρχουν ακόμη:

Α΄ Βασιλέων 13:11-32

Α΄ Βασιλέων 14:10, 11, 14 (σύγκρινε Α΄ Βασιλέων 15:28-29)

Α΄ Βασιλέων 16:1-3 (Α΄ Βασιλέων 16:10-12)

Α΄ Βασιλέων 16:34 (σύγκρινε με Ιησού του Ναυή 6:26)

Α΄ Βασιλέων 17:13-16

Α΄ Βασιλέων 21:17-24 (σύγκρινε Α΄ Βασιλέων 22:34, 35, 38, Β΄ Βασιλέων 9:21-26, 30-37, 10:10, 17)

Β΄ Βασιλέων 1:16-17

Β΄ Βασιλέων 2:19-22

Β΄ Βασιλέων 4:42-44

Β΄ Βασιλέων 6:15-18

Β΄ Βασιλέων 7:1-2 (σύγκρινε Β΄ Βασιλέων 7:16-20)

Β΄ Βασιλέων 8:7-15 (σύγκρινε Β΄ Βασιλέων 10:32, 33, 12:18, 13:3, 7, Ωσηέ 10:14, 14:1, Αμώς 1:3-5)

Β΄ Βασιλέων 10:30 (σύγκρινε Β΄ Βασιλέων 15:12)

Β΄ Βασιλέων 14:25

Β΄ Βασιλέων 24:1-2

Β΄ Βασιλέων 20:12-18 (σύγκρινε Β΄ Βασιλέων 24:10-17)

Συμπεράσματα:

Πραγματικά είναι θαυμαστή η ‘αρχιτεκτονική’ δομή των βιβλίων των Βασιλέων! Δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να δείξει μια θέση όπως αυτή που μελετούμε: ο λόγος της Διαθήκης του Θεού έχει προσδιορίσει την πορεία της ιστορίας. Αυτό επαληθεύεται από τα ίδια τα γεγονότα που τα βιβλία διηγούνται. Τι μπορούμε εμείς όμως να κρατήσουμε στη δική μας τη ζωή στο προσωπικό επίπεδο;

Ο Θεός είναι ο Κύριος της ιστορίας. Ως εκ τούτου οι προφήτες του Θεού, δεν είναι απλά προγνώστες της πολιτικής σκηνής. Τα λόγια τους, τα οποία είναι λόγια Θεού καθορίζουν την πορεία των γεγονότων.

Πρέπει καθώς και εμείς μελετούμε την ιστορία του λαού Ισραήλ να μπορούμε να την μελετούμε σωστά. Και τα «γυαλιά» μέσα από τα οποία πρέπει να διαβάζουμε την ιστορία αυτή, πριν ακόμη μπούμε στην μελέτη της Καινής Διαθήκης και αποκτήσουμε και από εκεί περισσότερο φως, είναι οι Διαθήκες που έχει κάνει ο Θεός με το λαό Του. Γιατί τελικά ο Θεός απορρίπτει τον λαό Του; Γιατί φεύγουν από τη Γη της Επαγγελίας;

Καθώς ο Θεός κρίνει, όπως έχουμε δει τον λαό Του, ακόμη και το νότιο βασίλειο του Ιούδα, εντούτοις ταυτόχρονα το έλεός Του συνυπάρχει. Ήδη μιλήσαμε για τη δυναστεία των 400 χρόνων του Δαβίδ. Επίσης το δεύτερο βιβλίο των Βασιλέων κλείνει πολύ πιο «απαλά» ερμηνεύοντας τα γεγονότα που οδήγησαν το νότιο βασίλειο στην αιχμαλωσία (25:27-30):

27 Εν δε τω τριακοστώ εβδόμω έτει της μετοικεσίας του Ιωαχείν βασιλέως του Ιούδα, τον δωδέκατον μήνα, την εικοστήν εβδόμην του μηνός, ο Ευείλ-μερωδά βασιλεύς της Βαβυλώνος, κατά το έτος καθ’ ό εβασίλευσεν, ύψωσεν εκ της φυλακής την κεφαλήν του Ιωαχείν βασιλέως του Ιούδα

28 και ελάλησεν ευμενώς μετ’ αυτού, και έθεσε τον θρόνον αυτού επάνωθεν του θρόνου των βασιλέων, των μετ’ αυτού εν Βαβυλώνι.

29 και ήλλαξε τα ιμάτια της φυλακής αυτού και έτρωγεν άρτον πάντοτε μετ’ αυτού πάσας τας ημέρας της ζωής αυτού

30 και το σιτηρέσιον αυτού ήτο παντοτεινόν σιτηρέσιον, διδόμενον εις αυτόν παρά του βασιλέως, ημερήσιος χορηγία πάσας τας ημέρας της ζωής αυτού.

Ποια είναι η σημασία αυτής της ήσυχης αντιστροφής της ιστορίας; Γιατί ένα βιβλίο που έχει τόσες πολλές ιστορίες για την κρίση του Θεού να ολοκληρωθεί με ένα τόνο ελπίδας; Δεν είναι αυτό το τελευταίο επεισόδιο που δείχνει την άλλη πλευρά, την αυστηρή πλευρά της Διαθήκης της Βασιλείας με τον Δαβίδ; Πράγματι είναι. Ο Θεός «πειθάρχησε», «παίδευσε» τους γιους του Δαβίδ σύμφωνα με τους όρους της Διαθήκης. Όμως, ποτέ δεν αφαίρεσε την πιστή του αγαθότητα και αγάπη από αυτούς όπως είχε κάνει με τον Σαούλ. Παρόλο που ο τελευταίος βασιλιάς είναι στη φυλακή, εντούτοις ο Θεός δεν έχει σταματήσει να τον ελεεί.

Τελειώνει λοιπόν, η δραματική αυτή ιστορία με την σκηνή έτοιμη για την επιστροφή του Υιού του Δαβίδ στο θρόνο του Ισραήλ. Οι σκοποί της Διαθήκης δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Η προφητική πρόβλεψη για ένα μεγαλύτερο και ενδοξότερο Δαβίδ χτίζεται πάνω στη βεβαιότητα της Διαθήκης του Θεού!

Η τελική εκπλήρωση της υπόσχεσης του Θεού στον Δαβίδ

Την προηγούμενη φορά μιλήσαμε για τις δύο βασικές υποσχέσεις που είχε δώσει ο Θεός στον Δαβίδ, τους δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφονταν η Διαθήκη της Βασιλείας: (1) ένας απόγονος του Δαβίδ θα υπήρχε στο θρόνο πάντα και (2) η Ιερουσαλήμ ήταν η πόλη στην οποία διάλεξε ο Θεός να θέσει το Όνομά Του.

Το γεγονός όμως ότι ο Θεός έδωσε τις δύο αυτές υποσχέσεις με τόση βεβαιότητα και σιγουριά δημιουργεί ένα πρόβλημα γιατί χωρίς αμφιβολία οι απόγονοι του Δαβίδ έπαψαν να κατέχουν το θρόνο του Ισραήλ. Όπως είπαμε η ιστορία της Δαβιδικής δυναστείας ήταν μεν εντυπωσιακή, γιατί διήρκεσε πάνω από 400 χρόνια, αλλά δεν διήρκεσε «αιώνια». Σε κάποιο ιστορικό σημείο ήρθε το τέλος της. Ποια είναι η λύση στο πρόβλημα αυτό;

Έχει γίνει προσπάθεια να ερμηνευθεί αυτό το «τέλος» με διάφορους τρόπους. Ένας τρόπος είναι να προσπαθήσει κάποιος να ‘ερμηνεύσει’ την κατοχή του θρόνου που υποσχέθηκε ο Θεός όχι «κυριολεκτικά», αλλά μόνο ως τη συνεχή ύπαρξη απογόνων, ανεξάρτητα από το αν αυτοί οι απόγονοι γίνονται τελικά κάποτε βασιλιάδες. Αυτό σημαίνει πως και μετά την αιχμαλωσία του Ιούδα, σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, εφόσον οι απόγονοι του Δαβίδ συνεχίζουν να υπάρχουν, αυτό είναι απόδειξη πως ο Θεός κρατάει τη υπόσχεσή Του.[2]

Αυτή η ερμηνεία όμως, είναι λάθος. Είναι λάθος γιατί δεν λαμβάνει υπόψη της αυτό που λέει το κείμενο της Αγίας Γραφής το οποίο ξεκάθαρα μιλάει για αδιάκοπη κατοχή του θρόνου, όχι απλά για αδιάκοπη ύπαρξη διαδόχων. Αν όμως, δεν είναι αυτή η λύση, τότε ποιά είναι;

Η λύση είναι να καταλάβουμε ότι και η Δαβιδική βασιλεία, όπως και όλοι οι άλλοι θεσμοί της Παλαιάς Διαθήκης ήταν «τύπος» της αιώνιας βασιλείας του Ιησού Χριστού. Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός από τη μία πραγματικά εξασκούσε την κυριαρχία Του μέσω της «γραμμής απογόνων» του Δαβίδ, από την άλλη όμως αυτή η ανθρώπινη μοναρχία είχε σκοπό να προετοιμάσει τον δρόμο για τον Μεσσία-Λυτρωτή ο οποίος θα ένωνε οριστικά τον θρόνο του Δαβίδ με τον θρόνο του Θεού. Ήταν, με άλλα λόγια η σκιά, ο τύπος αυτού που έμελλε να φέρει ο Χριστός.

Όπως η λευιτική ιερωσύνη σκιαγραφούσε την αιώνια ιερωσύνη του Χριστού, όπως ο Μωυσής και οι προφήτες ανέμεναν τον κατ’ εξοχήν προφήτη, έτσι και ο Δαβίδ και ο θρόνος του ήταν τύποι της βασιλείας του ερχόμενου Μεσσία. Μόνο έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε την φαινομενική αποτυχία της γραμμής των απογόνων του Δαβίδ. Κομμάτι κάθε «τύπου» είναι η ανεπάρκεια της τελειοποίησης.

Για την καλύτερη κατανόησή μας, μπορούμε να δούμε την ίδια την Παλαιά Διαθήκη. Η μοναρχία στον Ισραήλ δεν είναι «εκκοσμικευμένη». Υπάρχει μια ταύτιση του θρόνου του Ισραήλ με τον θρόνο του Θεού. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του συγγραφέα των Χρονικών: και έφαγον και έπιον ενώπιον του Κυρίου την ημέραν εκείνην, εν χαρά μεγάλη. Και εκήρυξαν εκ δευτέρου Σολομώντα τον υιόν του Δαβίδ βασιλέα, και έχρισαν αυτόν εις τον Κύριον, διά να ήναι άρχων, και τον Σαδώκ διά ιερέα. Τότε ο Σολομών εκάθησεν επί του θρόνου του Κυρίου βασιλεύς αντί Δαβίδ του πατρός αυτού, και ευημέρησε και πας ο Ισραήλ υπήκουσεν εις αυτόν (Α΄ Χρονικών 29:22-23). Ο Σολομών λοιπόν, χρίστηκε «στον Κύριο» για να είναι άρχοντας. Και όχι μόνο αυτό, ο Σολομών κάθησε στον θρόνο του Κυρίου βασιλιάς!!! Ο θρόνος των απογόνων του Δαβίδ είναι ο θρόνος του Θεού.

Η σημασία αυτή που έχει ο θρόνος του Δαβίδ αντιστοιχεί, συμφωνεί με τον αρχικό προσδιορισμό του Δαβίδ ως υιού του Θεού, και ως εκ τούτου κληρονόμου του θρόνου του Θεού. Επίσης βρίσκεται σε συμφωνία με την έμφαση που δίνουν τα ιστορικά βιβλία, οι προφήτες, οι ψαλμοί σχετικά με την εγγύτητα ανάμεσα στον θρόνο του Θεού στη Σιών και στον θρόνο των απογόνων του Δαβίδ στην Ιερουσαλήμ.[3] Για παράδειγμα, ο Δαβίδ χαίρεται καθώς φαίρνει την κιβωτό στην Ιερουσαλήμ (Β΄ Σαμουήλ 6) ακριβώς επειδή ο θρόνος του τώρα σχετίζεται άμεσα με τον θρόνο του Θεού. Ο Ψαλμωδός συγχωνεύει τους σκοπούς του Θεού με τον χρισμένο βασιλιά (απόγονο του Δαβίδ) ως αυτόν στον οποίο αντιστέκονται οι ειδωλολάτρες βασιλιάδες (Ψαλμός 2:1-2). Η Σιών είναι το άγιο βουνό του Θεού πάνω στο οποίο ο Θεός έχει θέσει τον βασιλιά (Ψαλμός 2:6).

Οι προφήτες επίσης επεκτείνουν την υπόσχεση του Θεού στο Δαβίδ. Καθώς βλέπουν το βασίλειο του Δαβίδ να παραπαίει γύρω τους, οι «βλέποντες» προσμένουν μια μεγαλύτερη μέρα. Ένας ανώτερος κάτοχος του θρόνου του Δαβίδ θα έρθει. Θα κάτσει στο θρόνο του πατέρα του, Δαβίδ για πάντα. Θα κυβερνήσει τον κόσμο με δικαιοσύνη. Θα συγχωνεύσει το Θρόνο του Θεού με τον δικό Του, γιατί αυτός θα είναι ο Εμμανουήλ, ο Κυρίαρχος Θεός, ο Θεός ο ίδιος (Αμώς 9:11[4] κ.ε., Ωσηέ 1:11,[5] 3:4-5[6], Μιχαίας 4:1-3,[7] 5:2[8], Ησαΐας 7:14, 9:6, 11;1-10, Ιερεμίας 23:5,6[9] , 33:15-26, Ιεζεκιήλ 34, 37:24).

Αυτοί λοιπόν, οι δύο άξονες της Δαβιδικής Διαθήκης της Βασιλείας σχετίζουν τη βασιλεία του Ισραήλ με τον θρόνο του Θεού. Τόσο οι απόγονοι του Δαβίδ όσο και η τοποθεσία της Ιερουσαλήμ σχετίζονται με την κυριαρχία του Θεού στον κόσμο. Και αυτή η κατανόηση υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη.

Ο Χριστός, ως απόγονος του Δαβίδ

Σήμερα, λοιπόν, στην εποχή της Καινής Διαθήκης και χρονολογικά μετά την «ενθρόνιση του Χριστού» στον ουρανό, ο Μεσσίας του Ισραήλ, κάθεται στα δεξιά του Θεού. Ο Χριστός τώρα βασιλεύει και αυτή είναι η εκπλήρωση των προσδοκιών της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτό φαίνεται βεβαίως από την Καινή Διαθήκη. Για παράδειγμα από τις Πράξεις 2:30-36, 30 προφήτης ούν υπάρχων, και ειδώς ότι όρκω ώμοσεν αυτώ ο θεός εκ καρπού της οσφύος αυτού καθίσαι επί τον θρόνον αυτού, 31 προϊδών ελάλησεν περί της αναστάσεως του Χριστού ότι ούτε εγκατελείφθη εις άδην ούτε η σάρξ αυτού είδεν διαφθοράν. 32 τούτον τον Ιησούν ανέστησεν ο θεός, ού πάντες ημείς εσμεν μάρτυρες. 33 τη δεξιά ούν του θεού υψωθείς την τε επαγγελίαν του πνεύματος του αγίου λαβών παρά του πατρός εξέχεεν τούτο ό υμείς [και] βλέπετε και ακούετε. 34 ου γαρ Δαυίδ ανέβη εις τους ουρανούς, λέγει δε αυτός, Είπεν κύριος τω κυρίω μου, Κάθου εκ δεξιών μου 35 έως άν θώ τους εχθρούς σου υποπόδιον των ποδών σου. 36 ασφαλώς ούν γινωσκέτω πάς οίκος Ισραήλ ότι και κύριον αυτόν και Χριστόν εποίησεν ο θεός, τούτον τον Ιησούν όν υμείς εσταυρώσατε.

Ο Πέτρος λοιπόν, λέει πως επειδή ο Δαβίδ ήξερε ότι ο Θεός θα τοποθετήσει ένα από τους απογόνους του στον θρόνο Του, μίλησε για την ανάσταση του Μεσσία. Αυτή η ερμηνεία του Πέτρου είναι σε συμφωνία με όλο το Πνεύμα της Καινής Διαθήκης: ο Πέτρος «δένει» την ανάσταση – ανάληψη – ενθρόνιση του Χριστού στα δεξιά του Θεού ως τη μία πράξη «ύψωσης» του Χριστού. Ο Θεός τον ανέστησε (εδ. 32), τον ύψωσε (εδ. 33), και τον έκανε κύριο και Χριστό (εδ. 35). Αυτή η ενωμένη «ύψωση» καθιέρωσε τον Ιησού ως τον υποσχεμένο Μεσσία, τον χρισμένο βασιλιά, τον διάδοχο του Δαβίδ.

Η Ιερουσαλήμ

Ο δεύτερος άξονας της υπόσχεσης στο Δαβίδ αφορούσε, όπως είπαμε την Ιερουσαλήμ. Διαβάζουμε, όμως στην προς Εβραίους 12:22-24 τα εξής: 22 αλλά προσεληλύθατε Σιών όρει και πόλει θεού ζώντος, Ιερουσαλήμ επουρανίω, και μυριάσιν αγγέλων, πανηγύρει 23 και εκκλησία πρωτοτόκων απογεγραμμένων εν ουρανοίς, και κριτή θεώ πάντων, και πνεύμασι δικαίων τετελειωμένων, 24 και διαθήκης νέας μεσίτη Ιησού, και αίματι ραντισμού κρείττον λαλούντι παρά τον Άβελ. Οι πιστοί τώρα προσέρχονται στο όρος Σιών, στην ουράνια Ιερουσαλήμ.

Παρόμοια διαβάζουμε για την ουράνια Ιερουσαλήμ στην Γαλάτες 4:21-31: . 21 Λέγετέ μοι, οι υπό νόμον θέλοντες είναι, τον νόμον ουκ ακούετε; 22 γέγραπται γαρ ότι Αβραάμ δύο υιούς έσχεν, ένα εκ της παιδίσκης και ένα εκ της ελευθέρας. 23 αλλ’ ο μεν εκ της παιδίσκης κατά σάρκα γεγέννηται, ο δε εκ της ελευθέρας δι’ επαγγελίας. 24 άτινά εστιν αλληγορούμενα· αύται γαρ εισιν δύο διαθήκαι, μία μεν από όρους Σινά, εις δουλείαν γεννώσα, ήτις εστίν Αγάρ. 25 το δε Αγάρ Σινά όρος εστίν εν τη Αραβία, συστοιχεί δε τη νύν Ιερουσαλήμ, δουλεύει γαρ μετά των τέκνων αυτής. 26 η δε άνω Ιερουσαλήμ ελευθέρα εστίν, ήτις εστίν μήτηρ ημών· 27 γέγραπται γαρ, Ευφράνθητι, στείρα η ου τίκτουσα· ρήξον και βόησον, η ουκ ωδίνουσα· ότι πολλά τα τέκνα της ερήμου μάλλον ή της εχούσης τον άνδρα. 28 υμείς δε, αδελφοί, κατά Ισαάκ επαγγελίας τέκνα εστέ. 29 αλλ’ ώσπερ τότε ο κατά σάρκα γεννηθείς εδίωκεν τον κατά πνεύμα, ούτως και νύν. 30 αλλά τί λέγει η γραφή; Έκβαλε την παιδίσκην και τον υιόν αυτής, ου γαρ μη κληρονομήσει ο υιός της παιδίσκης μετά του υιού της ελευθέρας. 31 διό, αδελφοί, ουκ εσμεν παιδίσκης τέκνα αλλά της ελευθέρας.

Εμείς οι πιστοί τώρα ανήκουμε στην «άνω» Ιερουσαλήμ. Το να προσδοκούμε κάτι στην επίγεια Ιερουσαλήμ, θα ήταν τελικά πισωγύρισμα!

---

[1] Υπάρχουν παράλληλες διηγήσεις από την Αρχαία Μέση Ανατολή στις συνθήκες των Χετταίων για δυναστείες. Μάλιστα οι συνθήκες αυτές περιλαμβάνουν και πειθαρχία και διαπαιδαγώγηση των διαδόχων, όπως ο Θεός είχε προειδοποιήσει τον Δαβίδ.

[2] John F. Walvoord, “The Fulfillment of the Davidic Covenant,” Bibliotheca Sacra 102 (1945): “It is not necessary then, for continuous political government to be in effect, but it is necessary that the line be not lost”, σελ. 161.

[3] Ας θυμηθούμε τα λόγια της Διαθήκης της Βασιλείας στο Δαβίδ (Β΄ Σαμουήλ 7): ο Κύριος θέλει οικοδομήσει οίκον εις σέ... Αφού πληρωθώσιν αι ημέραι σου και κοιμηθής μετά των πατέρων σου, θέλω αναστήσει μετά σε το σπέρμα σου, το οποίον θέλει εξέλθει εκ των σπλάγχνων σου, και θέλω στερεώσει την βασιλείαν αυτού, αυτός θέλει οικοδομήσει οίκον εις το όνομά μου και θέλω στερεώσει τον θρόνον της βασιλείας αυτού έως αιώνος... και θέλει στερεωθή ο οίκός σου και η βασιλεία σου έμπροσθέν σου έως αιώνος ο θρόνος σου θέλει είσθαι εστερεωμένος εις τον αιώνα...

[4] Εν τη ημέρα εκείνη θέλω αναστήσει την σκηνήν του Δαβίδ την πεπτωκυίαν, και θέλω φράξει τας χαλάστρας αυτής, και θέλω ανεγείρει τα ερείπια αυτής, και θέλω ανοικοδομήσει αυτήν ως εν ταις αρχαίαις ημέραις...

[5] Τότε θέλουσι συναχθή ομού οι υιοί Ιούδα και οι υιοί Ισραήλ, και θέλουσι καταστήσει εις εαυτούς αρχηγόν ένα, και θέλουσιν αναβή εκ της γης διότι μεγάλη θέλει είσθαι η ημέρα του Ιεζραέλ.

[6] Διότι οι υιοί Ισραήλ θέλουσι καθήσει πολλάς ημέρας χωρίς βασιλέως και χωρίς άρχοντος και χωρίς θυσίας και χωρίς αγάλματος και χωρίς εφόδ και θεραφείμ. Μετά ταύτα θέλουσιν επιστρέψει οι υιοί Ισραήλ και θέλουσι ζητήσει Κύριον τον Θεόν αυτών και Δαβίδ τον βασιλέα αυτών και θέλουσι φοβείσθαι τον Κύριον και την αγαθότητα αυτού εν ταις εσχάταις ημέραις.

[7] 1 Και εν ταις εσχάταις ημέραις το όρος του οίκου του Κυρίου θέλει στηριχθή επί της κορυφής των ορέων και υψωθή υπεράνω των βουνών, και λαοί θέλουσι συρρέει εις αυτό.

2 Και έθνη πολλά θέλουσιν υπάγει και ειπεί, Ελθετε και ας αναβώμεν εις το όρος του Κυρίου και εις τον οίκον του Θεού του Ιακώβ και θέλει διδάξει ημάς τας οδούς αυτού, και θέλομεν περιπατήσει εν ταις τρίβοις αυτού διότι εκ Σιών θέλει εξέλθει νόμος και λόγος Κυρίου εξ Ιερουσαλήμ.

3 Και θέλει κρίνει αναμέσον λαών πολλών και θέλει ελέγξει έθνη ισχυρά, έως εις μακράν και θέλουσι σφυρηλατήσει τας μαχαίρας αυτών διά υνία και τας λόγχας αυτών διά δρέπανα δεν θέλει σηκώσει μάχαιραν έθνος εναντίον έθνους ουδέ θέλουσι μάθει πλέον τον πόλεμον.

[8] Και συ, Βηθλεέμ Εφραθά, η μικρά ώστε να ήσαι μεταξύ των χιλιάδων του Ιούδα, εκ σου θέλει εξέλθει εις εμέ ανήρ διά να ήναι ηγούμενος εν τω Ισραήλ του οποίου αι έξοδοι είναι απ’ αρχής, από ημερών αιώνος.

[9] Ιδού, έρχονται ημέραι, λέγει Κύριος, και θέλω ανεγείρει εις τον Δαβίδ βλαστόν δίκαιον, και βασιλεύς θέλει βασιλεύσει και ευημερήσει και εκτελέσει κρίσιν και δικαιοσύνην επί της γης। Εν ταις ημέραις αυτού ο Ιούδας θέλει σωθή και ο Ισραήλ θέλει κατοικήσει εν ασφαλεία και τούτο είναι το όνομα αυτού, με το οποίον θέλει ονομασθή, Ο Κύριος η δικαιοσύνη ημών.